Park ve bahçeler de sıklıkla karşımıza çıkan Altuni Taflan Fidanı hakkında bilgiler vermek istiyorum. Yaklaşık 120 türü bulunan taflan bitkisinin en çok kullanılan türleri aşağıda anlatıldı. Yeşil ve sarı benekli yapraklara sahip dekoratif bir süs çalısı olan altuni taflan fidanı,üretiminin de kolay ve ucuz olması sebebiyle peyzaj alanlarında sıklıkla kullanılır. Altuni taflan fidanı fiyatları yaşına ve büyüklüğüne göre değişiklik göstermektedir. Yeni köklenmiş, viyolde altuni taflan fidesi ucuza bulmak mümkündür. Bu fideler büyüdükçe fiyatı artmaktadır. Altuni taflan özellikleri ne geçmeden önce taflan bitkisi hakkında bilgiler verelim;
TAFLAN (EONYMUS) YETİŞTİRİCİLİĞİ
1. Genel Özellikleri:
Taflanın asıl ana vatanı Karadeniz’in doğu kısımlarıdır. Avrupa, Balkan Yarımadası, Kafkaslar ve İran’ın kuzey bölgelerinde doğal olarak bulunur. Yaklaşık 120 kadar türü vardır. Ülkemizde karayemiş adıyla da bilinir.
Taflan çalı formunda olmakla beraber, sarmaşık ve ağaç formunda olan türleri de bulunmaktadır. 6–8 metre boya ulaşabilen türleri vardır. Yaprakları elips şeklinde, karşılıklı dizilmiş, sivri uçlu, kenarları düz veya dişli, 5–25 cm uzunluğunda, üst yüzü parlak ve her iki yüzü de tüysüzdür.
Çiçekleri nisan ayında açar, küçük, beyaz renkli, hoş kokulu ve sürgünler üzerinde dik duruşludur. Meyveleri, sonbaharda olgunlaşır. Rengi kırmızımsı siyahtır ve yuvarlakça, kapsül şeklinde, buruk tatlıdır. Taflan meyveleri yenilebilir. Tohumu düzgün, sivri ve çarpık yumurta şeklindedir. Derine inmeyen, kuvvetli yan köklere sahiptir.
2. Ekolojik İstekleri
2.1. İklim İsteği
Türlerine göre iklim istekleri farklıdır, aşağıda türlerine göre yazılmıştır.
2.2. Toprak İsteği
Taflan genel olarak humuslu, nemli ve derin topraklardan hoşlanır. Balçık, ağır balçık ve ağır killi topraklarda da yetiştirilebilir.
3. Yetiştirme Tekniği
Taflan bitkisi çelikle üretilir. İki farklı dönemde alınan çeliklerle üretim yapılabilir. Birinci dönemde eylül-ekim aylarında 10 cm uzunluğunda alınan yeşil çelikler % 8’lik toz IBA (indol butirik asit) çözeltisine batırılarak iki kısım torf ve bir kısım kum karışımdan oluşan soğuk yastıklarda dikilir. Burada köklenen çelikler ilkbaharda sökülerek geliştirme yastıklarına şaşırtılır.
İkinci dönemde haziran ayında alınan 7,5–10 cm uzunluğundaki yeşil çelikler, alçak tünellere dikilir. Burada köklenen bu çelikler sonbaharda açık alandaki geliştirme yastıklarına alınarak bir yıl boyunca büyütülür.
4. Bakım İşlemleri
Fazla bakım isteyen bir bitki değildir. Bu bitkinin en önemli hastalığı küllemedir. Kabuklu bit, taflan bitkisinin önemli zararlılarından biridir.
5. Peyzajda Kullanımı
Taflan, yeşil çit bitkisi olarak grup halinde veya tek başına kullanılır. Ayrıca park ve bahçelerde kullanılan çok değişik kültür formları bulunmaktadır.
6.Önemli türleri:
6.1 Eonymus fortunei- Çin Taflanı
Yetişme Yeri: Vatanı Japonya, Kore ve Çin’ dir.
Boy ve Çap: Tırmanıcı herdem yeşil bir çalıdır.
Genel Özellikleri: Sürgünlere karşılıklı dizilen yaprakları genellikle eliptik yumurta biçiminde, 2,5-6cm uzunluğunda, sivri uçlu ve kenarları ince dilimli dişli, dip tarafları geniş kama şeklindedir. Yeşilimsi beyaz çiçeklerinden 5 ile 12 adedi bir araya gelerek simoz (çatal dallı) tipi çiçek kurullarını oluşturur. Meyvesi kapsül tipinde, basık küre şeklinde, yaklaşık 8mm çapında ve pembe; kapçık ise portakal sarısı rengindedir. Çirkin duvarların örtülmesinde kullanılır. İyi bir yer örtücü dür.
İklim ve Toprak İstekleri: İyi drenajlı toprakları, güneşli veya yarı gölgeli yerleri tercih eder. Deniz kenarlarındaki tuz etkisine dayanıklıdır.
Üretim tekniği: Tohum ve çelikle kolayca üretilebilir.
Kültivarları:
E.f. ev. ‘Emerald’n Gold’ – Yaprakları koyu yeşil olup, kenarları altın sarısı alacalıdır.
E.f. ev. ‘Emerald’n Surprise’ – 80-100 cm boyunda tırmanıcı. Emerald’n Gold a benzer fakat daha hızlı büyür. Daha kuvvetli, geniş ve daha renkli yapraklıdır. Vurgu bitkisi olarak kullanılabilir.
6.2 Eonymus alatus- Yanar Çalı
Yanar Çalı
Resim: Yanar Çalı
Euonymus alatus ‘Compacta’ özellikle sonbahardaki çok çarpıcı rengi nedeniyle yetiştirilir. Son derece gösterişli, parlak kırmızı sonbahar renklenmesi ile park ve bahçelerde soliter veya grup halinde kullanılır. İlkbahar ve yaz boyu yeşil yapraklıdır sonbahar boyunca kırmızı renge döner kışın yaprak döker.
Yetişme Yeri: Vatanı Kuzeydoğu Asya, Çin ve Japonya’dır. Yurdumuzda da yetiştinimektedir.
Boy ve Çap: Gençlikte dikey, İleri yaşlarda yuvarlak veya yatay bir form geliştirir.
İklim ve Toprak İstekleri: Donlara dayanıklıdır. -34 C sıcaklara kadar dayanır. Ilıman ve nemli iklimlerden hoşlanır. Işık çalısı dır, gölge koşullarına da dayanır ancak renklenme yoğunluğu azalır. Kuraklığa hassastır, bu nedenle yazı kurak geçen yerlerde periyodik olarak sulanır. Verimli ve hafif asidik topraklarda iyi yetişir. Fakir ve ağır topraklar ile değişik pH derecelerine uyumludur.
Budama: Budamaya yatkındır. Budama erken ilkbaharda ve yerden 15-60 cm. yukarıdan yapılmalı ve kesinlikle yaz sonuna bırakılmamalıdır. Aksi taktirde bakterilerin sebep olduğu enfeksiyonlar meydana gelir.
Yaprak ve Sürgün: Yaz yeşili yaprakları 3-7 cm. uzun, eliptik ve basit yapraklardır. Koyu yeşil yaprakların kenarları muntazam testere dişlidir. Sürgünler yuvarlak ve yeşil-kahve renkli olup gövdeye yatay olarak bağlanmışlardır. Yapraklarının sonbahar renklenmesi koyu, parlak kırmızı renklidir.
Üretim tekniği: Tonum ve çelikle üretilir. İlkbaharda katlamalı tohum ekimi ile üretilir. Çelikle üretimi son derece kolaydır. Ayrıca kök çelikleriyle de üretilebilir.
6.3 Euonymus japonicus Francien – Uç sürgünleri beyaz taflan fidanı
Sürgün uçları beyaz taflan
Resim: Sürgün uçları beyaz taflan
Uç ve kenar sürgünleri baharda krem beyaz olan özel taflan fidanı dır. Yuvarlak, kompakt ve yukarı yönelimli bir form oluşturur. Beyaz tonlarla müthiş bir renk etkisi oluşturur.
Hastalıklara çok duyarlı olan şimşir yerine kullanılabilecek alternatif bir çit bitkisidir.
Beyaz taflanlar ile çok gösterişli çit oluşturabilirsiniz. Hem tek başına hem de gruplar halinde kullanılır. Japonicus Francien, herdem yeşildir ve -24 derece soğuklara dayanıklıdır.
6.4 Euonymus japonicus Green Rocket – Sütun formlu yeşil taflan
Sütun formlu yeşil taflan
Resim: Sütun formlu yeşil taflan
Parlak yeşil renkli olan bu özel taflan, sütun şeklinde, kompakt ve çok güçlü yukarı yönelimli bir form oluşturur. Çit bitkisi olarak kullanabilirsiniz. Sütun formlu yeşil taflan ile çok gösterişli çitler oluşturabilirsiniz. Hem tek başına hem de gruplar halinde kullanılır.
Herdem yeşildir ve -24 derece soğuklara dayanıklıdır.
6.5 Euonymus Japonica Var Aurea (Altuni taflan)
Altuni taflan
Resim: Altuni taflan çit çalışması
Konumuzun başında da belirttiğimiz gibi en çok kullanılan ve bilinen taflan, altuni taflan fidanı dır.
Yeşil ve sarı benekli yapraklara sahip dekoratif bir süs çalısı dır. Altuni taflanın odunsu bir yapısı vardır. Ilıman bölgelerde park ve bahçelerde üçlü beşli gruplar halinde veya çit bitkisi olarak kullanılır. Kötü bakım şartlarında ve gölge alanlarda yaprak rengi yeşile dönüşür.
Yetişme Yeri: Vatanı Japonya, Kore ve Çin’dir.
Boy ve Çap: Herdem yeşil 2-3 m’ye kadar boylanabilen bir çalıdır.
Genel Özellikleri: Sürgünleri dört köşeli olup sürgünlere karşılıklı dizili tomurcuklar uzun ve yeşil renklidir. Dar yumurtamsı yapraklar 3-7 cm uzunluğunda, deri gibi kalın üst yüzü parlak, alt yüzü soluk yeşil ve kenarları ince dilimli dişlidir. Çiçekleri yeşilimsi beyaz renkte olup, beş altı tanesi bir arada ve 3-5 cm uzunluğundaki bir eksen üzerinde toplanır. Haziran ve Temmuz aylarında çiçek açar. Tırtıl, salyangoz ve küfe karşı hassastır.
İklim ve Toprak İstekleri: Soğuk yörelerde yetişebildiği gibi sıcak yörelere de uyum gösterirler. Islak topraklara, sıcağa, yarı gölge ve güneşe toleransları ile kent bahçeleri ve sahil arazilerinde geniş kullanım yeri bulurlar. En iyi güneşli ve yarı gölgeli alanlarda büyür ve yapraklarının rengini verir. Gölge alanlarda altuni taflan kendini bozar ve yaprak rengi yeşile döner. Çeşitli topraklarda yetiştirilebilirler. Ancak verimli, humuslu kil topraklarını tercih ederler.
Budama: Budanmaya nadiren ihtiyaç gösterirler. Çit olarak kullanıldığı durumlarda budanmaya ihtiyaç gösterir. Çeşitli budama teknikleriyle değişik şekillerde (tek top tijli altuni taflan, piramit formlu altuni taflan) büyütülebilir.
Üretim tekniği: Yeşil çelik ile üretilirler
Son olarak ta sizlere Altuni taflan fidanının üretiminin anlatıldığı bir video eklemek istiyorum.
TAFLAN (EONYMUS) YETİŞTİRİCİLİĞİ
1. Genel Özellikleri:
Taflanın asıl ana vatanı Karadeniz’in doğu kısımlarıdır. Avrupa, Balkan Yarımadası, Kafkaslar ve İran’ın kuzey bölgelerinde doğal olarak bulunur. Yaklaşık 120 kadar türü vardır. Ülkemizde karayemiş adıyla da bilinir.
Taflan çalı formunda olmakla beraber, sarmaşık ve ağaç formunda olan türleri de bulunmaktadır. 6–8 metre boya ulaşabilen türleri vardır. Yaprakları elips şeklinde, karşılıklı dizilmiş, sivri uçlu, kenarları düz veya dişli, 5–25 cm uzunluğunda, üst yüzü parlak ve her iki yüzü de tüysüzdür.
Çiçekleri nisan ayında açar, küçük, beyaz renkli, hoş kokulu ve sürgünler üzerinde dik duruşludur. Meyveleri, sonbaharda olgunlaşır. Rengi kırmızımsı siyahtır ve yuvarlakça, kapsül şeklinde, buruk tatlıdır. Taflan meyveleri yenilebilir. Tohumu düzgün, sivri ve çarpık yumurta şeklindedir. Derine inmeyen, kuvvetli yan köklere sahiptir.
2. Ekolojik İstekleri
2.1. İklim İsteği
Türlerine göre iklim istekleri farklıdır, aşağıda türlerine göre yazılmıştır.
2.2. Toprak İsteği
Taflan genel olarak humuslu, nemli ve derin topraklardan hoşlanır. Balçık, ağır balçık ve ağır killi topraklarda da yetiştirilebilir.
3. Yetiştirme Tekniği
Taflan bitkisi çelikle üretilir. İki farklı dönemde alınan çeliklerle üretim yapılabilir. Birinci dönemde eylül-ekim aylarında 10 cm uzunluğunda alınan yeşil çelikler % 8’lik toz IBA (indol butirik asit) çözeltisine batırılarak iki kısım torf ve bir kısım kum karışımdan oluşan soğuk yastıklarda dikilir. Burada köklenen çelikler ilkbaharda sökülerek geliştirme yastıklarına şaşırtılır.
İkinci dönemde haziran ayında alınan 7,5–10 cm uzunluğundaki yeşil çelikler, alçak tünellere dikilir. Burada köklenen bu çelikler sonbaharda açık alandaki geliştirme yastıklarına alınarak bir yıl boyunca büyütülür.
4. Bakım İşlemleri
Fazla bakım isteyen bir bitki değildir. Bu bitkinin en önemli hastalığı küllemedir. Kabuklu bit, taflan bitkisinin önemli zararlılarından biridir.
5. Peyzajda Kullanımı
Taflan, yeşil çit bitkisi olarak grup halinde veya tek başına kullanılır. Ayrıca park ve bahçelerde kullanılan çok değişik kültür formları bulunmaktadır.
6.Önemli türleri:
6.1 Eonymus fortunei- Çin Taflanı
Yetişme Yeri: Vatanı Japonya, Kore ve Çin’ dir.
Boy ve Çap: Tırmanıcı herdem yeşil bir çalıdır.
Genel Özellikleri: Sürgünlere karşılıklı dizilen yaprakları genellikle eliptik yumurta biçiminde, 2,5-6cm uzunluğunda, sivri uçlu ve kenarları ince dilimli dişli, dip tarafları geniş kama şeklindedir. Yeşilimsi beyaz çiçeklerinden 5 ile 12 adedi bir araya gelerek simoz (çatal dallı) tipi çiçek kurullarını oluşturur. Meyvesi kapsül tipinde, basık küre şeklinde, yaklaşık 8mm çapında ve pembe; kapçık ise portakal sarısı rengindedir. Çirkin duvarların örtülmesinde kullanılır. İyi bir yer örtücü dür.
İklim ve Toprak İstekleri: İyi drenajlı toprakları, güneşli veya yarı gölgeli yerleri tercih eder. Deniz kenarlarındaki tuz etkisine dayanıklıdır.
Üretim tekniği: Tohum ve çelikle kolayca üretilebilir.
Kültivarları:
E.f. ev. ‘Emerald’n Gold’ – Yaprakları koyu yeşil olup, kenarları altın sarısı alacalıdır.
E.f. ev. ‘Emerald’n Surprise’ – 80-100 cm boyunda tırmanıcı. Emerald’n Gold a benzer fakat daha hızlı büyür. Daha kuvvetli, geniş ve daha renkli yapraklıdır. Vurgu bitkisi olarak kullanılabilir.
6.2 Eonymus alatus- Yanar Çalı
Yanar Çalı
Resim: Yanar Çalı
Euonymus alatus ‘Compacta’ özellikle sonbahardaki çok çarpıcı rengi nedeniyle yetiştirilir. Son derece gösterişli, parlak kırmızı sonbahar renklenmesi ile park ve bahçelerde soliter veya grup halinde kullanılır. İlkbahar ve yaz boyu yeşil yapraklıdır sonbahar boyunca kırmızı renge döner kışın yaprak döker.
Yetişme Yeri: Vatanı Kuzeydoğu Asya, Çin ve Japonya’dır. Yurdumuzda da yetiştinimektedir.
Boy ve Çap: Gençlikte dikey, İleri yaşlarda yuvarlak veya yatay bir form geliştirir.
İklim ve Toprak İstekleri: Donlara dayanıklıdır. -34 C sıcaklara kadar dayanır. Ilıman ve nemli iklimlerden hoşlanır. Işık çalısı dır, gölge koşullarına da dayanır ancak renklenme yoğunluğu azalır. Kuraklığa hassastır, bu nedenle yazı kurak geçen yerlerde periyodik olarak sulanır. Verimli ve hafif asidik topraklarda iyi yetişir. Fakir ve ağır topraklar ile değişik pH derecelerine uyumludur.
Budama: Budamaya yatkındır. Budama erken ilkbaharda ve yerden 15-60 cm. yukarıdan yapılmalı ve kesinlikle yaz sonuna bırakılmamalıdır. Aksi taktirde bakterilerin sebep olduğu enfeksiyonlar meydana gelir.
Yaprak ve Sürgün: Yaz yeşili yaprakları 3-7 cm. uzun, eliptik ve basit yapraklardır. Koyu yeşil yaprakların kenarları muntazam testere dişlidir. Sürgünler yuvarlak ve yeşil-kahve renkli olup gövdeye yatay olarak bağlanmışlardır. Yapraklarının sonbahar renklenmesi koyu, parlak kırmızı renklidir.
Üretim tekniği: Tonum ve çelikle üretilir. İlkbaharda katlamalı tohum ekimi ile üretilir. Çelikle üretimi son derece kolaydır. Ayrıca kök çelikleriyle de üretilebilir.
6.3 Euonymus japonicus Francien – Uç sürgünleri beyaz taflan fidanı
Sürgün uçları beyaz taflan
Resim: Sürgün uçları beyaz taflan
Uç ve kenar sürgünleri baharda krem beyaz olan özel taflan fidanı dır. Yuvarlak, kompakt ve yukarı yönelimli bir form oluşturur. Beyaz tonlarla müthiş bir renk etkisi oluşturur.
Hastalıklara çok duyarlı olan şimşir yerine kullanılabilecek alternatif bir çit bitkisidir.
Beyaz taflanlar ile çok gösterişli çit oluşturabilirsiniz. Hem tek başına hem de gruplar halinde kullanılır. Japonicus Francien, herdem yeşildir ve -24 derece soğuklara dayanıklıdır.
6.4 Euonymus japonicus Green Rocket – Sütun formlu yeşil taflan
Sütun formlu yeşil taflan
Resim: Sütun formlu yeşil taflan
Parlak yeşil renkli olan bu özel taflan, sütun şeklinde, kompakt ve çok güçlü yukarı yönelimli bir form oluşturur. Çit bitkisi olarak kullanabilirsiniz. Sütun formlu yeşil taflan ile çok gösterişli çitler oluşturabilirsiniz. Hem tek başına hem de gruplar halinde kullanılır.
Herdem yeşildir ve -24 derece soğuklara dayanıklıdır.
6.5 Euonymus Japonica Var Aurea (Altuni taflan)
Altuni taflan
Resim: Altuni taflan çit çalışması
Konumuzun başında da belirttiğimiz gibi en çok kullanılan ve bilinen taflan, altuni taflan fidanı dır.
Yeşil ve sarı benekli yapraklara sahip dekoratif bir süs çalısı dır. Altuni taflanın odunsu bir yapısı vardır. Ilıman bölgelerde park ve bahçelerde üçlü beşli gruplar halinde veya çit bitkisi olarak kullanılır. Kötü bakım şartlarında ve gölge alanlarda yaprak rengi yeşile dönüşür.
Yetişme Yeri: Vatanı Japonya, Kore ve Çin’dir.
Boy ve Çap: Herdem yeşil 2-3 m’ye kadar boylanabilen bir çalıdır.
Genel Özellikleri: Sürgünleri dört köşeli olup sürgünlere karşılıklı dizili tomurcuklar uzun ve yeşil renklidir. Dar yumurtamsı yapraklar 3-7 cm uzunluğunda, deri gibi kalın üst yüzü parlak, alt yüzü soluk yeşil ve kenarları ince dilimli dişlidir. Çiçekleri yeşilimsi beyaz renkte olup, beş altı tanesi bir arada ve 3-5 cm uzunluğundaki bir eksen üzerinde toplanır. Haziran ve Temmuz aylarında çiçek açar. Tırtıl, salyangoz ve küfe karşı hassastır.
İklim ve Toprak İstekleri: Soğuk yörelerde yetişebildiği gibi sıcak yörelere de uyum gösterirler. Islak topraklara, sıcağa, yarı gölge ve güneşe toleransları ile kent bahçeleri ve sahil arazilerinde geniş kullanım yeri bulurlar. En iyi güneşli ve yarı gölgeli alanlarda büyür ve yapraklarının rengini verir. Gölge alanlarda altuni taflan kendini bozar ve yaprak rengi yeşile döner. Çeşitli topraklarda yetiştirilebilirler. Ancak verimli, humuslu kil topraklarını tercih ederler.
Budama: Budanmaya nadiren ihtiyaç gösterirler. Çit olarak kullanıldığı durumlarda budanmaya ihtiyaç gösterir. Çeşitli budama teknikleriyle değişik şekillerde (tek top tijli altuni taflan, piramit formlu altuni taflan) büyütülebilir.
Üretim tekniği: Yeşil çelik ile üretilirler
Son olarak ta sizlere Altuni taflan fidanının üretiminin anlatıldığı bir video eklemek istiyorum.
Yorumlar
Yorum Gönder